1. Co to jest skóra

Skóra towarzyszy ludzkości prawie od początku istnienia. Skóry upolowanych zwierząt od zawsze wykorzystywane były do ochrony przed chłodem i wilgocią – głównie w postaci odzieży, obuwia, butów lub jako ściany namiotów. Z czasem skóry jako materiał szlachetny i wytrzymały pojawiły się na meblach a od kiedy powstał rynek samochodowy stały się jednym z wyznaczników jakości i luksusu samochodów.
Metody i źródła pozyskiwania skóry się zmieniają nie zmienia się jedno –  skóra była i jest  jest materiałem  naturalnym a ze względu na swoje wyjątkowe cechy, zróżnicowaną fakturę, naturalne znamiona w postaci blizn, żył czy zmarszczeń , uznawana jest za materiał wyjątkowy i niepowtarzalny. Cechy te potwierdzają  jej oryginalność i wyróżniają spośród innych materiałów.
Ze skórą nadal spotykamy się na wielu płaszczyznach życia – czy to w przypadku użytkowania  mebli skórzanych, wyposażenia pojazdów, odzieży skórzanej, galanterii czy butów.
Skóra jest z natury materiałem bardzo wytrzymałym, mimo to – jak każdy materiał –  z czasem podlega procesom zużywania się. Dlatego bardzo ważny jest jej sposób używania a także  właściwa  pielęgnacja – w innym wypadku skóra szybciej blaknie, staje się sucha i traci elastyczność.
Priorytetowym zadaniem podczas użytkowania skóry jest zachowanie jej w dobrej kondycji tak długo, jak to możliwe. Najważniejsze czynniki, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze odpowiedniego sposobu pielęgnacji to:
-rodzaj skóry (np.: skóra otwarta, skóra zamknięta, skóra ekologiczna)
-przeznaczenie skóry (np.: tapicerka samochodowa, tapicerka meblowa, odzież, buty, galanteria)
-wiek skóry
-intensywność używania
-miejsce użytkowania, itp.
Ciekawostką która wyróżnia skórę na tle innych materiałów obiciowych jest to, że jeżeli jej struktura nie zostanie naruszona przez np. przecięcia czy dziury możliwe jest – poprzez procesy renowacji – przywrócenie jej właściwości i blasku jaki miałaby gdy była nowa.

2. Skóra jako materiał obiciowy

Skóra to materiał pochodzenia zwierzęcego, który w procesie chemicznym (garbowanie) zyskuje odporność na wodę, gnicie i kurczenie.
Skóra jako materiał wykorzystywany do produkcji mebli tapicerowanych ma długą tradycję. Niegdyś do tych celów  wykorzystywane były skóry różnych zwierząt. W obecnym czasie na skalę przemysłową do produkcji mebli stosowane  są głównie skóry bydlęce.
Skóra pozyskana ze zwierzęcia z reguły trafia do dealerów lub na specjalistyczne giełdy. Tam zostaje sprzedana i dostarczona do garbarni gdzie poddawana jest odpowiedniej preparacji w celu uzyskania gotowego materiału obiciowego – te procesy nazywane są garbowaniem.
Można wyróżnić kilka cech które decydują o jakości skóry.
Dobra skóra to skóra:
– z młodego, zdrowego zwierzęcia chowanego w kraju o chłodnym klimacie (ma to wpływ na  sprężystość skóry a to związane  jest z włóknami które mniej podatne są na rozciąganie a tym samym na powstawanie fałd) przy garbowaniu której  nie używa się szkodliwych (trujących) substancji
– z naturalną warstwą lica
– farbowana dobrymi jakościowo nietrującymi farbami
– zabezpieczona dobrymi jakościowo farbami i lakierami wykończeniowymi.
Skóra naturalna jako materiał obiciowy ma zarówno wielu zwolenników jak i przeciwników. Niezaprzeczalny jest jednak fakt iż skóra posiada wiele zalet które decydują niejednokrotnie o jej przewadze nad innymi materiałami obiciowymi. Dlaczego więc warto zastanowić się nad wyborem mebli ze skóry naturalnej ? – mamy na to przynajmniej 7 powodów:
1. Skóra to najbardziej szlachetny materiał ze wszystkich materiałów obiciowych –  każdy błam skóry jest inny i posiada charakterystyczne znamiona  świadczące o wyjątkowości tego materiału (np. ukąszenia, zadrapania, ugryzienia) – niestety to co na całym świecie jest uznawane za najlepszy dowód naturalnego pochodzenia często na naszym rynku traktowane jest jako skaza lub błąd jakościowy,
2. Skóra to materiał który dostosowuje się do otoczenia – oddycha, dostosowuje się do temperatury, wchłania i oddaje wilgoć,
3. Skóra jest elastyczna i przyjemna w dotyku – ciągle pracuje, ulega kurczeniu i rozciąganiu  dzięki czemu (odpowiednio użytkowany mebel) zachowuje długo swój pierwotny kształt,
4. Skóra to materiał wytrzymały i długowieczny – dzięki odpowiedniej pielęgnacji może służyć przez długie lata utrzymując swoje walory użytkowe,
5. Skóra jest najłatwiejszym w pielęgnacji materiałem obiciowym – zastosowanie odpowiednich preparatów oraz znajomość zasad pielęgnacji i konserwacji daje gwarancję utrzymania mebla w czystości,
6. Skóra naturalna to największy sprzymierzeniec alergików – kurz nie wnika w głąb, nie przyjmuje również zapachów,
7. Skóra naturalna to jedyny materiał obiciowy który przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi i we właściwym serwisie można naprawić z bardzo wielu uszkodzeń.

3. Obróbka skóry

Skóra aby można ją było wykorzystać do celów produkcyjnych w różnych branżach, musi być odpowiednio przygotowana. Głównym elementem obróbki skór jest  garbowanie.
Proces garbowania został prawdopodobnie odkryty przypadkowo. W pewnym momencie ktoś musiał zauważyć, że skóry zwierząt, które pozostają przez długi czas w wodzie z określonymi szczątkami roślin przejmują z nich rozpuszczone tzw. garbniki i stają się przez to zakonserwowane czyli nie podlegają procesowi gnicia. Pozwoliło to na opracowanie zaawansowanych procesów garbowania, które czynią ze skóry produkt trwały i wytrzymały.  Skóra aby mogła być wykorzystywana w produkcji musi być  odpowiednio przetworzona i przygotowana. Dlatego zanim jeszcze trafi do garbarni jest wstępnie zabezpieczona aby nie postępowały procesy rozkładu.   
1. Garbowanie.            
Po dotarciu na miejsce (garbarnia) skóra, jako że jest materią organiczną poddawana jest garbowaniu, którego celem jest zatrzymanie procesu gnilnego, czyli rozkładu. Garbowanie polega  na związaniu ze sobą włókien skóry (kolagenów) za pomocą tzw. garbnika. Dzięki połączeniu garbników z kolagenami skóra staje się trwała, elastyczna, nie gnije i przepuszcza powietrze.  Na tym etapie wyróżniamy dwie najpopularniejsze metody garbowania:
-garbowanie roślinne (za pomocą garbników roślinnych)
-garbowanie chromowe (za pomocą soli chromowej)
Ze względów ekonomicznych i czasu jaki jest potrzebny do tego procesu, częściej wykorzystywaną metodą jest metoda garbowania chromowego
2. Rozdwajanie         
Po wygarbowaniu skóra ma około 4-5 mm grubości. W kolejnym etapie produkcji w skutek jej poziomego rozcinania jest rozdwajana lub czasem nawet roztrajana. Tak powstaje skóra licowa (wierzchnia część) i dwoina (spodnia część skóry).
3. Segregacja i korekta
W zależności od potrzeb i zastosowania skór w dalszej części następuję ich segregacja. Część z nich poddawana jest korekcie polegającej na zeszlifowaniu warstwy wierzchniej i uzupełnieniu ewentualnych ubytków. Skóry, które nie są poddawane korekcie, zostają całkowicie naturalne z ich znamionami.
4. Pigmentacja, nowe lico i zabezpieczenie powierzchni
Posegregowane skóry barwione są wstępnie na kilka podstawowych kolorów, które w dalszym procesie są dobarwiane według potrzeb klienta. W kolejnym kroku, skórom, które podlegały korekcie nadaje się nową strukturę. Krótko mówiąc tłoczony jest nowy wzór lica. Wzory faktur dobierane są wg potrzeb klientów. Ostatnim procesem jest zabezpieczenie powierzchni skór przed działaniem czynników zewnętrznych przy pomocy lakierów i impregnatów.

4. Podział skór meblowych

Na rynku występuje wiele rodzajów skór, można je klasyfikować na wiele sposobów ale generalnie możemy je podzielić na dwie grupy – skóry zamknięte i skóry otwarte. Aby je rozpoznać najprościej jest wykonać w niewidocznym miejscu test z kroplą wody. Jeżeli skóra nie wchłania wody jest to skóra zamknięta (zabezpieczona), jeżeli wchłania wodę jest to skóra otwarta (niezabezpieczona), jeżeli jednak skóra wody nie wchłania, ale zostawia mokrą plamę jest to skóra półotwarta (czyli delikatnie zabezpieczona).

Skóry zamknięte (lakierowane) są to skóry zapigmentowane jednym kolorem i zabezpieczone (lakierami impregnacyjnymi) przed ścieraniem oraz przed działaniem czynników zewnętrznych. Wykończenie powierzchni może być matowe lub z połyskiem. Większość skór stosowanych w meblarstwie to właśnie tego typu skóry, ponieważ takie wykończenie pozwala korzystać z wielu cech naturalnych skóry a z drugiej strony zabezpiecza ją przed skutkami codziennego użytkowania.

W skórach otwartych i półotwartych wyróżniamy:
a) aniliny –  to skóry farbowane na wskroś specjalnie do tego przeznaczonymi barwnikami (anilina) – zamaczane są w wielkich beczkach aby barwniki przenikały całą strukturę skóry. Ich cechą charakterystyczną są otwarte pory bez żadnej warstwy barwnika (koloru) na górnej warstwie, w ten sposób ujawnia się naturalna faktura materiału oraz jej typowe specyficzne cechy. Skóra ta w procesie produkcji nie jest poddawana żadnej korekcie. Jest to bardzo drogi i ceniony materiał. Ze względu na brak pigmentacji – skóry anilinowe są bardzo miękkie i ciepłe w dotyku.
Anilina stosowana jest praktycznie we wszystkich obszarach produkcyjnych. Od mebli skórzanych, przez torby, buty, odzież. Mniej powszechnie stosowane są w tapicerkach samochodowych.
Otwarte pory powodują, że w skórę anilinową wsiąka woda. Powodując w tym miejscu ciemniejsze plamy. Dlatego też tego typu skóra jest bardzo podatna na zaplamienia a ponadto na blaknięcie spowodowane promieniowaniem słonecznym.

b) semianiliny –  podobnie jak aniliny są farbowane na wskroś ale ponadto posiadają bardzo cienką warstwę ochronną zawierającą niewielką ilość barwnika, dzięki której woda wsiąka w nie dużo wolniej niż w anilinę. Tym samym, skóry semianilinowe są bardziej odporne na zabrudzenia, przy czym nadal zachowują atrakcyjny wygląd naturalnego lica. Najczęściej pigment występuje do połowy grubości skóry, co gwarantuje trwałość jej koloru oraz odporność na plamy i inne czynniki zewnętrzne. Porównując ją ze skórami z grubszą warstwą barwnika, semianilina pozostaje bardziej wrażliwa, ale też milsza, delikatniejsza i cieplejsza w dotyku. Dobrze jest pamiętać, aby nie wystawiać jej na działanie słoneczne, gdyż pod wpływem słońca skóra ta ciemnieje. Co jeszcze odróżnia skóry semianilinowe od anilinowych? – mniejsza widoczność zdarzających się niedoskonałości skóry, choć jej pory nadal są dość wyraźne. W wyniku nałożenia nawet tak cienkiej warstwy ochronnej również fałdy zostają częściowo zakryte i stają się mniej wydatne.

c) nubuk, welur (skóry szorstkie) –  mają na powierzchni delikatne włoski, które w trakcie przesuwania po nich palcem zostawiają ciemniejsze lub jaśniejsze smugi. Welur został w trakcie produkcji przeszlifowany od strony wewnętrznej skóry tzw. mizdry (strona odmięsna), nubuk natomiast został przeszlifowany od strony lica. Skóry szorstkie są to skóry otwarte, więc podobnie jak skóry anilinowe wchłaniają wodę, która zostawia później ślady na powierzchni. Usuwanie plam ze skór szorstkich jest niestety dość trudne dlatego warto w tym temacie skonsultować się ze specjalistami. W garbowaniu weluru i nubuku wykorzystuje się garbniki chromowe.

d) skóry typu pull up – określenie pull-up dosłownie oznacza miejscowe rozjaśnienie lica w wyniku jego rozciągnięcia. Skóry te  to skóry anilinowe lub semianilinowe, na które została nałożona warstwa wosku lub odpowiedniego tłuszczu. Charakterystyczne w pull-upach jest przesuwanie się barwnika pod wpływem użytkowania oraz to, że zarysowanie takiej skóry (np. paznokciem) nie jest trwałe i da się je zetrzeć szmatką. Z czasem używania, ocierania, rozciągania we wszystkich tego typu skórach pojawią się oznaki tzw „patyny”. Bardzo ważne jest zatem aby mieć tego świadomość przy podejmowaniu decyzji o nabyciu mebla w skórze typu pull-up.

5. Cechy naturalne skóry

Na skórze meblowej jako że jest to materiał naturalny często spotkać możemy wiele różnego rodzaju naturalnych znamion jak np. blizny, żyły czy zmarszczenia które zdecydowanie pozwalają określić ten materiał jako wyjątkowy i niepowtarzalny. Cechy te potwierdzają oryginalność skóry i wyróżniają ją spośród innych materiałów.
O wyjątkowości skóry jako materiału obiciowego świadczy też fakt że każdy błam skóry jest inny – posiada swoje znamiona, inne odcienie  dzięki czemu każdy mebel jest unikatowy. Meble w skórze naturalnej posiadają również specyficzny zapach.
Cechy które świadczą o oryginalności skóry i są jak najbardziej dopuszczalne to:

  • Inne faktury
  • Inne odcienie
  • Rozstępy
  • Ugryzienia
  • Zagniecenia
  • Zmarszczki
  • Fałdy
  • Żyły

Wszystkie wyżej wymienione cechy są dopuszczalne oczywiście w granicach norm ustalonych dla poszczególnych parametrów dla skór meblowych.
Często zdarza się tak że skóra posiada uszkodzenia które dopiero po procesie garbowania stają się widoczne.  Niejednokrotnie uszkodzenia takie uniemożliwiają wykorzystanie skóry w procesie produkcyjnym. Przykładami niedopuszczalnych uszkodzeń są między innymi:

  • Ukłucia
  • Ukąszenia owadów
  • Pęknięcia
  • Urazy
  • Uszkodzenia w rzeźni
  • Znakowanie bydła
  • Blizny pooperacyjne
  • Brodawki
  • Ślady obornika

Klienci kupując mebel w skórze wymagają, aby był bez zarzutu. Zmarszczki, blizny, fałdy różnice w odcieniu czy strukturze  lica są postrzegane często  jako wada. Podkreślić należy jednak że różnice te  wynikają z jej naturalności. Dobrze zrośnięte blizny potrafią być bardzo stabilne, zmarszczki w skórze naturalne – tak jak zmarszczki na skórze ludzkiej.
Mebel w skórze absolutnie jednolity, posiadający jednakowy wzór na całej powierzchni, prawdopodobnie został poddany korekcie lica w trakcie garbowania – został na nim odciśnięty wzór, aby ukryć naturalne znaki zwierzęcia.

6. Użytkowanie mebli skórzanych

Kupując meble wykonane ze skóry możemy mieć pewność że wniosą do naszych pomieszczeń ponadczasowy szyk i będą nam służyć przez długie lata. Należy jednak pamiętać o tym że, aby zachowały jak najdłużej swoje właściwości należy je odpowiednio użytkować.

Podstawowe zasady właściwego użytkowania mebli skórzanych, to:
1. użytkowanie ich zgodnie z przeznaczeniem– należy unikać siadania na podłokietnikach, stawania na siedziskach czy oparciach, zagłówkach,
2. ustawienie  z dala od źródeł ciepła (m.in. grzejniki). Odległość minimalna od źródeł ciepła powinna wynosić 1m,
3. użytkowanie w pomieszczeniach suchych i zamkniętych oraz zabezpieczonych przed szkodliwymi warunkami atmosferycznymi a także przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych oraz sztucznego oświetlenia. Najbardziej optymalna temperatura to od +15 do +25 ˚C oraz wilgotność powietrza od 30 do 70%,
4. unikanie bezpośredniego kontaktu skóry z potem ciała ludzkiego oraz tłuszczami pochodzenia roślinnego i zwierzęcego,
5. unikanie  gwałtownego przesuwania mebli trzymając za poduchy, poszycie i inne miękkie elementy,
6. zwrócenie uwagi na to aby meble były użytkowane  na całej powierzchni siedzisk – umożliwi to uniknięcie zmarszczeń oraz efektu różnicy odcieni ,
7. odpowiednie czyszczenie  i konserwacja. Zaleca się przede wszystkim delikatne cykliczne odkurzanie odkurzaczem z miękką końcówką co pozwala ograniczyć kumulację zabrudzeń.
W zależności od rodzaju skóry i intensywności użytkowania meble skórzane powinny być poddawane od czasu do czasu gruntownemu czyszczeniu i konserwacji – zwłaszcza konserwacji.
Oczywiście zarówno czyszczenie jak i konserwacja muszą być wykonane zgodnie ze specyfiką skóry i zaleceń producenta przy pomocy odpowiednich preparatów.
Na przykład – każda skóra posiada cienką, niewidoczną  warstwę ochronną, którą – używając niedozwolonych środków – można łatwo uszkodzić czy odbarwić. Dlatego do tzw. konserwacji  nie wolno używać: sprayów, kremów, środków chemicznych zawierających w składzie naftę, alkohol lub rozpuszczalniki. Zastosowanie ich może doprowadzić do nieodwracalnych zmian, a w rezultacie do zniszczenia mebla. Właśnie dlatego tak ważne jest używanie odpowiednich preparatów pielęgnacyjnych do danego rodzaju skóry.
Zaleca się, aby czyszczenie i konserwację dokonywać co 2-4 miesiące (w zależności od sposobu użytkowania).Ważne jest również to że producenci mebli tak jak  producenci galanterii czy obuwia po procesie produkcyjnym nie dokonują zabiegu konserwacji i przerzucają ten obowiązek na użytkownika dlatego pierwszy zabieg konserwujący najlepiej wykonać od razu po zakupie mebla. Ułatwia to jego kolejne czyszczenie i może zapobiec powstawaniu trudno usuwalnych zabrudzeń.